Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
DŁUGOSIODŁO  
Dział o cmentarzu w Długosiodle powstał
dzięki wsparciu udzielonemu przez
San Francisco Bay Area
Jewish Genealogical Society

Nie wiadomo, kiedy pierwsi Żydzi pojawili się w Długosiodle. Z cał± pewno¶ci± mieszkali tu już pod koniec XVIII w. ¦wiadczy o tym zapis, jaki w 1783 r. poczynił wizytator diecezjalny: "Nie masz dysydentów w tej parafii: żydów 24 a żydówków 19, chłopców 14 a dziewczyn 18". W pocz±tkach XIX w. wyznawcy judaizmu z Długosiodła podlegali dozorowi bóżniczemu w Różanie.

Żydzi z Długosiodla wyróżniali się struktur± Ľródeł utrzymania. O ile w wielu polskich miejscowo¶ciach większo¶ć z nich trudniła się handlem i rzemiosłem, pod koniec lat siedemdziesi±tych XIX w. w gminie Długosiodle z handlu czerpało zyski jedynie 15 Żydów, natomiast dla 653 osób pochodzenia żydowskiego podstaw± utrzymania była praca na roli. Struktura ta najwyraĽniej z czasem uległa zmianie.

W XIX w. w Długosiodle powstała niezależna gmina żydowska. W miejscowo¶ci istniała synagoga oraz chasydzkie domy modlitwy. Aktywne były oddziały różnych żydowskich organizacji społeczno-politycznych, między innymi: Agudat Izrael, Syjoni¶ci Ogólni, Mizrachi, Beitar, Bund. W 1932 r. działacze ortodoksyjnej partii Agudat Izrael otworzyli w Długosiodle szkołę religijn± dla dziewcz±t Beit Jakow.

Podczas spisu powszechnego w 1921 r. wyznanie mojżeszowe zadeklarowało 801 mieszkańców Długosiodła. Stanowili oni wtedy 45,9% całej populacji osady.

Trudna sytuacja gospodarcza i polityczna w okresie międzywojennym odbiła się na sytuacji Żydów z Długosiodła. W latach 30-tych antysemityzm doprowadził do ograniczeń w handlu i aktów przemocy. W sierpniu 1936 r. w Długosiodle doszło do zamieszek. Tłum zniszczył wiele żydowskich kramów na targowicy, wybijano okna w domach należ±cych do Żydów. Spokój w osadzie przywrócili policjanci. Aresztowano 16 Polaków, którzy zostali póĽniej skazani na kilkumiesięczne kary pozbawienia wolno¶ci. Napięta atmosfera w Długosiodle utrzymywała się także w kolejnych latach. Do ponownej eskalacji przemocy doszło w 1938 r. W tym okresie podobne wydarzenia miały miejsce także w innych polskich miastach.

W pierwszych dniach wojny do Długosiodła napłynęło wielu żydowskich uchodĽców, między innymi z Przasnysza i miast Prus Wschodnich. Miesi±c póĽniej, w dniu 5 paĽdziernika 1939 r., w czasie ¶więta Sukot, Niemcy zmusili Żydów do opuszczenia miejscowo¶ci. Dano im na to 2 godziny, nie pozwalaj±c zabierać jakichkolwiek bagaży. Próbuj±cych ukrywać się rozstrzeliwano. Jak podaje The Encyclopedia of Jewish Communities in Poland, na miejscu doszło do doraĽnych egzekucji: "Gołda Minkes, wła¶cicielka sklepu z warzywami, została pogrzebana żywcem. Mężczyzna o imieniu Pinkas, rzezak rytualny, został postrzelony i wpółżywy zakopany. Udało mu się jednak wydostać z grobu i po wielu perturbacjach dotrzeć do Białegostoku".

Większo¶ć z Żydów wypędzonych z Długosiodła udała się na wschód, między innymi do Zambrowa i Białegostoku. Czę¶ć z nich została póĽniej zesłana przez władze radzieckie do gułagów na Syberii i Uralu. Innych zgładzili Niemcy. Tylko nielicznym dane było doczekać wyzwolenia.

Przedwojenna mapa okolic Długosiodła. Strzałk± zaznaczono domniemany cmentarz żydowski.
Przedwojenna mapa okolic Długosiodła z zaznaczeniem cmentarza żydowskiego (Ľródło: www.mapywig.org)

Cmentarz dawnej gminy żydowskiej w Długosiodle jest położony około 2 km na północ od centrum miejscowo¶ci, po zachodniej stronie drogi z Długosiodła do Wólki Piasecznej. Obiekt znajduje się w obrębie działki geodezyjnej nr 143502 2.0022.240 o powierzchni 26038 m kw. Na mapie wydanej przez Wojskowy Instytut Geograficzny w 1935 r. wschodnia granica cmentarza znajduje się w niewielkim oddaleniu od drogi.

Brak szczegółowych danych o historii cmentarza. Data jego założenia jest nieznana. W lustracji Długosiodła z 1781 r. znajduje się informacja o braku w parafii cmentarza żydowskiego. Krótk± wzmiankę o cmentarzu zamie¶cili Maria Bober-Pełzowska i Andrzej Pełzowski w opracowaniu "Gin±ce piękno małych ojczyzn" ([w:] Wychowanie Techniczne z plastyk± w szkole , nr 1/2003, s. 20). Niewykluczone, że cmentarz powstał w XIX w., wraz z rozwojem liczebnym miejscowej społeczno¶ci żydowskiej.

Obiekt uległ potężnej dewastacji. Wszelkie naziemne ¶lady grobów i infrastruktury cmentarnej zostały zatarte. Niewykluczone, że granice obszaru grzebalnego wyznaczaj± widoczne odcinki ziemnego obwałowania. Teren jest poro¶nięty lasem iglastym.

We wrze¶niu 2010 r. przy drodze, w pobliżu cmentarza Gminne Centrum Informacji ustawiło tablicę z napisem w językach polskim, hebrajskim i angielskim o tre¶ci: "Cmentarz żydowski. W tym miejscu spoczywa około tysi±ca Żydów, mieszkańców gminy Długosiodło, pochowanych w okresie od XVIII do XX wieku".


tekst & zdjęcia: K. Bielawski
Bibliografia:
The Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust , t. I, red. Spector S., Wigoder G., New York 2001.
Grzybowski M. M., Katolickie kaplice dworskie oraz miejsca kultu innowierców na Mazowszu
w drugiej połowie XVIII wieku: materiały Ľródłowe z wizytacji ko¶cielnych
, [w:] Studia Płockie, nr. 4, Płock 1986.

Długosiodło - cmentarz żydowski Długosiodło - cmentarz żydowski Długosiodło - cmentarz żydowski Długosiodło - cmentarz żydowski
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Długosiodła i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe jest wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas