A P E L
W Dąbrowie Tarnowskiej Żydzi pojawili się przed 1693r. a od 1702 r. istniała Gmina Żydowska. Należeli do najbogatszych mieszkańców i odegrali znaczącą rolę w ekonomicznym rozwoju regionu. Od XVII w. do II wojny światowej dominowali w handlu i niektórych gałęziach rzemiosła. Stosunki między Polakami a Żydami były poprawne. Ludzie ci żyli z sobą w przyjaźni darząc się wzajemnie szacunkiem i w razie potrzeby podając sobie pomocną dłoń. W 1880 r. Dąbrowę Tarn. zamieszkiwało ogółem 3219 osób, w tym 1882 Żydów, liczba Polaków przeważała w gminach wiejskich. Przed II wojną w mieście żyło ok. 2.500 osób pochodzenia izraelskiego stanowiąc 40 % jego ludności. W powiecie ich liczba wynosiła ok. 7 tys. Od lipca 1942r. do września 1943 w Dąbrowie istniało getto, którego mieszkańców we wrześniu 1942r. deportowano do obozu w Bełżcu a osoby z Służby Porządkowej i Rady Żydowskiej rozstrzelano. W tym okresie, jak też podczas całej wojny Żydzi zawsze mogli liczyć na pomoc Polaków a ci, którzy stracili życie byli w większości ofiarami Holocaustu.
W powiecie dąbrowskim najczarniejsze lata historii przeżyło ukrytych w ponad 30 miejscach ok. 150 osób narodowości izraelskiej. W samej Dąbrowie i na jej peryferiach uratowano kilkudziesięciu ludzi, którzy w następnych latach wyemigrowali z Polski. Obojętnie, jednak ilu Żydów na naszej ziemi uratowano oraz ilu okazano pomoc mieszkańcy Dąbrowy robili to narażając życie własne i swojej rodziny. W powiecie dąbrowskim za okazaną pomoc bliźnim zginęło ponad 60 Polaków. Należy pamiętać, że nasz naród był jedynym, którego obywatelom groziła kara śmierci za udzielanie pomocy Żydom. Osoby, które przetrwały Holocaust na naszym terenie nie przeżyłyby go, gdyby nie nasi rodacy.
Po Żydach pozostała zabytkowa synagoga pochodząca z II p. XIX w. wzniesiona przy głównej ulicy w centrum miasta. W czasach świetności jedna z największych tego typu świątyń w Polsce uchodziła za jedną z najpiękniejszych. Obecnie Samorząd Dąbrowy Tarn. przywraca jej pierwotny wygląd. Wszelkie zabiegi związane z rewaloryzacją obiektu trwały wiele lat i nie były łatwe mimo, że zostały zakrojone na szeroką skalę. Władze Dąbrowy Tarn. w odnawianym zabytkowym miejscu chcą zorganizować ekspozycje muzealne a jedną z nich będzie wystawa o współżyciu na tym terenie Polaków i Żydów. W związku z tym bardzo chcielibyśmy pozyskać pamiątki po byłych pochodzenia żydowskiego mieszkańcach miasta. Poszukujemy pamiątek z czasu do 1939 r. i z okresu wojennego.
Chcielibyśmy zgromadzić m.in.: dokumenty, pisma urzędowe, pieczęcie, książki, listy, gazety, zdjęcia, szyldy z prowadzonych przez Żydów sklepów i zakładów oraz drobne przedmioty. Interesują nas też opisy, książki itp. rzeczy na temat uratowanych w czasie wojny osób. Wszystko to znalazłyby swoje miejsce na wystawie.
Dziś w tym miejscu apelujemy do potomków byłych dąbrowskich Żydów prosząc ich o listy, w których zechcieliby opisać losy swoich rodzin. Wszystko to pozwoliłoby zwiedzającym zobaczyć prawdziwy obraz stosunków między nacjami. Bardzo prosimy o skontaktowanie się z nami poprzez podane niżej adresy:
BURMISTRZ MIASTA I GMINY DĄBROWA TARNOWSKA
PAN MGR INŻ. STANISŁAW POCZĄTEK
URZĄD MIEJSKI
RYNEK 34
33-200 DĄBROWA TARNOWSKA
TEL.: 14 642 27 75 , 655 40 ( 00 - 03 )
FAX: 14 642 27 47
www.dabrowa.okay.pl
E-MAIL :
[email protected]
[email protected]
oraz:
ANNA HUDYKA
[email protected]
Materiały źródłowe wykorzystane w tekście:
"Żydzi dąbrowscy" red. Jerzy Rzeszuto
Muzeum Okręgowe w Tarnowie http://www.muzeum.tarnow.pl
