Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
BUK    

Przez wiele lat Buk - jako miasto biskupie - był zamknięty dla osadnictwa żydowskiego. Stan ten uległ zmianie pod koniec XVIII wieku. Większy napływ ludności żydowskiej do Buku przypada na pierwsze lata wieku dziewiętnastego. Wiadomo, że w 1808 roku mieszkało tu 118 osób wyznania mojżeszowego, a w 1840 r. - już 241. Wraz z rozwojem społeczności żydowskiej, na początku XIX wieku ukonstytuowała się gmina wyznaniowa. W latach 1846 - 1847 wzniesiono synagogę.

W 1848 roku doszło do zamieszek w mieście, będących odwetem ludności polskiej za proniemieckie sympatie części bukowskich Żydów podczas Wiosny Ludów. Podczas zajść spalono niedawno wybudowaną synagogę, a około sześćdziesięciu rodzin straciło majątek. Dziesięć lat później ukończono budowę nowej synagogi. W 1909 roku w jej miejscu wzniesiono nowy "Bejt Hamidrasz", zaprojektowany przez Alfreda Grottego.

synagoga w Buku
Synagoga w Buku
foto: Jacques Lahitte
Synagoga w Buku
foto: Barbara Bajarka
Wnętrze synagogi
foto: Jacques Lahitte
Szkoła religijna w Buku
foto: Barbara Bajarka

Antysemickie nastroje dały o sobie ponownie znać w 1906 roku, po strajku szkolnym. Żydzi - postrzegani jako Niemcy - ucierpieli wtedy w wyniku bojkotu ekonomicznego. Również w okresie międzywojennym w Buku silne były tendencje nacjonalistyczne.

W 1880 roku w Buku mieszkało 266 Żydów, jednak z czasem ich liczba zaczęła spadać. Podczas spisu powszechnego z 1921 roku tylko siedemdziesięciu bukowian zadeklarowało pochodzenie żydowskie. W 1938 roku w Buku żyło 31 Żydów.

Jesienią 1939 roku hitlerowcy polecili bukowskim Żydom stawić się na dworcu kolejowym. Ich bagaże złożono do oddzielnego wagonu, który następnie odłączono od składu. Właściciele bagażu odjechali w nieznane. Prawdopodobnie wszyscy zginęli w masowej egzekucji.

Cmentarz żydowski w Buku założono prawdopodobnie w połowie XIX wieku, około 1,5 km od miasta w Nowej Wsi. Nekropolia została zniszczona podczas II wojny światowej. W wypowiedzi udzielonej w 1991 roku "Głosowi Wielkopolskiemu", ówczesny sekretarz gminy Tomasz Łubieński tak mówił o losach tego miejsca: "Historia tego cmentarza jest typowa, czyli tragiczna. Po drugiej wojnie światowej nikt nie zadbał, by naprawić to, co zdewastowali hitlerowcy. Wręcz przeciwnie, nadal niszczono nagrobki, rozbijano pomniki" ("Zapłoną znicze", Głos Wielkopolski, nr 251 z 26.10.1991). W czerwcu 1988 roku dzięki Fundacji Rodziny Nissenbaumów teren cmentarza został ogrodzony i uporządkowany. Wichry dziejów przetrwały pojedyncze macewy. Obecny stan cmentarza oddaje fragment listu nadesłanego przez naszą lokalną korespondentkę: "Kirkut jest obecnie mocno zdewastowany, część metalowego ogrodzenie chyba ukradziona na złom, a na cmentarzu widać ślady libacji. Ostatnie zachowane macewy zostały rozbite".


tekst: K. Bielawski

brama cmentarza żydowskiego w Buku Buk - macewa macewa w Buku nagrobek na cmentarzu żydowskim w Buku
foto: Jacques Lahitte foto: Jacques Lahitte foto: Jacques Lahitte foto: Jacques Lahitte
Cmentarz żydowski w Buku Jewish cemetery in Buk Cmentarz żydowski w Buku Jewish cemetery in Buk Cmentarz żydowski w Buku Jewish cemetery in Buk Cmentarz żydowski w Buku Jewish cemetery in Buk
foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka
brama cmentarza żydowskiego w Buku brama cmentarza żydowskiego w Buku brama cmentarza żydowskiego w Buku brama cmentarza żydowskiego w Buku
foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka
brama cmentarza żydowskiego w Buku brama cmentarza żydowskiego w Buku brama cmentarza żydowskiego w Buku brama cmentarza żydowskiego w Buku
foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka foto: Barbara Bajarka
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Buku i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas