Cmentarz żydowski w Brzostku - przez miejscow± ludno¶ć chrze¶cijańsk± zwany "kierkutem" - powstał zapewne w połowie dziewiętnastego wieku, na prostok±tnej działce o powierzchni około 0,8 ha, w polach na północ od miejscowo¶ci. Jego lokalizację można zobaczyć na wydanej w 1938 r. wojskowej mapie. Obszar grzebalny kilkakrotnie powiększano, dokupuj±c grunty między innymi w 1927 r. i 1931 r. Wiadomo, że przed wojn± ¶wiatow± nekropolia była ogrodzona drewnianym płotem, z bram± od strony południowej. Przy wej¶ciu znajdował się dom pogrzebowy. Na podstawie zachowanych ksi±g zmarłych okręgu metrykalnego okręgu Brzostek, wiemy, że w latach 1894 - 1938 na cmentarzu pochowano 446 osób.

Podczas drugiej wojny ¶wiatowej na cmentarzu nazi¶ci dokonywali egzekucji osób pochodzenia żydowskiego. Ofiary grzebano w zbiorowych mogiłach. Zapewne już wtedy rozpocz±ł się proces niszczenia nekropolii. Dzieła dewastacji dokończono już w czasach PRL rękami niektórych mieszkańców Brzostka, którzy rozebrali ogrodzenie, a pomniki nagrobne wykorzystali między innymi do prac budowlanych czy melioracyjnych. Na czę¶ci cmentarza wzniesiono budynki o¶rodka maszynowego, pozostały pusty plac wykorzystano jako pole orne.

Pocz±wszy od lat dziewięćdziesi±tych, działacze Towarzystwa Miło¶ników Ziemi Brzosteckiej podejmowali temat upamiętnienia nekropolii. Plany te udało się zrealizować kilkana¶cie lat póĽniej, dzięki zaangażowaniu wywodz±cego się z Brzostka, profesora Jonathana Webera z Oxfordu i przy współpracy wzmiankowanego uprzednio Towarzystwa, lokalnych władz oraz pracowników Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Niezabudowan± czę¶ć cmentarza ogrodzono metalowym płotem. Na betonowych postumentach ustawiono około siedemdziesięciu nagrobków, odnalezionych w różnych punktach Brzostka. Ufundowany został również pomnik ku czci Żydów brzosteckich.

W dniu 14 czerwca 2009 r. odbyła się ceremonia rekonsekracji cmentarza żydowskiego w Brzostku. Na uroczysto¶ci obecni byli m. in. Żydzi pochodz±cy z Brzostka, Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, lokalne władze i mieszkańcy.

Staraniem Muzeum Okręgowego w Tarnowie wydano ksi±żkę zatytułowan± "Cmentarz żydowski w Brzostku".

tekst: K. Bielawski
zdjęcie: Aleksander Schwarz