Cmentarz żydowski w Bolszewie został założony w XVIII wieku i znajduje się w miejscu zwanym Żydowsk± Górk±. Lokalizację nekropolii można odnaleĽć na wojskowej mapie okolic Wejherowa z 1937 roku. Jest to miejsce spoczynku wyznawców judaizmu z Bolszewa, Wejherowa, w pewnym okresie chowano tu także zmarłych wyznania mojżeszowego z Sopotu i Gdyni. Jarosław Drozd w swym opracowaniu "Społeczno¶ć żydowska w Wejherowie" tak pisze o pocz±tkach istnienia tej nekropolii: "Wybudowanie w 1866 roku synagogi było najbardziej spektakularnym osi±gnięciem miejscowych Żydów. W momencie jej budowy istniał już cmentarz, którego powstanie wi±zało się jeszcze z działalno¶ci± wiejskiej gminy żydowskiej w Bolszewie w II połowie XVIII wieku. Wobec trudno¶ci zwi±zanych z uzyskaniem zgody na założenie nowego cmentarza w Wejherowie lub na jego obrzeżach, postanowiono w 1827 r. wykupić teren starego kirkutu, położonego na szczycie wzgórza zwanego Żydowsk± Gór± ("Judenberg") na południe od wsi Bolszewo, przy starej drodze Wejherowo-Lębork. Miał on powierzchnię 3414 m2, lecz sama przestrzeń grzebalna zajmowała obszar 2409 m kw. Pozostał± czę¶ć terenu stanowił las. Przynajmniej do 1892 r. na terenie kirkutu nie było kaplicy". Cmentarz założono na planie nieregularnego czworok±ta, od strony północnej prowadziła do niego aleja wysadzana ¶wierkami. Pochówki były dokonywane w układzie rzędowym, na osi północ-południe. W okresie I wojny ¶wiatowej pogrzebano tu zwłoki kilku jeńców - żołnierzy rosyjskich pochodzenia żydowskiego.
Cmentarz został poważnie zniszczony podczas II wojny ¶wiatowej - jego teren przekształcono w przyczółek wojskowy. Do dzi¶ przetrwały pojedyncze fragmenty grobów. Jak donosi pragn±cy zachować anonimowo¶ć jeden z naszych korespondentów, otaczaj±cy niegdy¶ nekropolię artystycznie wykonany metalowy płot został skradziony i obecnie służy jako ogrodzenie i barierka balkonu na jednej z posesji w Wejherowie.
Od 2005 roku cmentarzem opiekuje się młodzież z Samorz±dowgo Gimnazjum im. Jana Pawła II w Bolszewie. W ramach programu "¦lady przeszło¶ci - uczniowie adoptuj± zabytki" , gimnazjali¶ci uporz±dkowali teren nekropolii, zebrali dokumentację dotycz±c± obiektu, oznaczyli miejsca, w których znajduj± się groby.
tekst: K. Bielawski
zdjęcia:
Bartosz Płotka