BIAŁOBRZEGI |
Pocz±tki osadnictwa żydowskiego w Białobrzegach przypadaj± na druga połowę XVIII wieku. Podobnie jak w innych polskich miastach, także i tu ludno¶ć żydowska stanowiła istotny procent populacji. W 1827 roku odnotowano w Białobrzegach 323 osoby wyznania mojżeszowego, co stanowiło 41,1% mieszkańców. W spisie powszechnym z 1921 roku pochodzenie żydowskie zadeklarowało 1.418 osób (58,6% mieszkańców). W połowie XIX wieku powstała gmina wyznaniowa. Wiemy też, że w 1857 roku istniał dom modlitwy. W 1861 r. powstał projekt budowy synagogi. Kahał posiadał też mykwę, cheder oraz cmentarz.
Podczas II wojny ¶wiatowej Niemcy stłoczyli w Białobrzegach miejscowych Żydów oraz przesiedleńców z innych miejscowo¶ci. Ł±cznie w białobrzeskim getcie przebywało około czterech tysięcy osób. W dniu 3 czerwca 1942 r. Żydzi z Białobrzegów zostali deportowani do obozu w Treblince. Czę¶ć zamordowano na miejscu. |
 |
archiwalne zdjęcie cmentarza żydowskiego w Białobrzegach
(Ľrodło: Bialobrzegi Yizkor Book) |
Cmentarz żydowski w Białobrzegach powstał zapewne w drugiej połowie XIX wieku, w południowo-zachodniej czę¶ci miasta, przy obecnej ul. Rzemie¶lniczej. Podczas drugiej wojny ¶wiatowej na cmentarzu oraz w jego okolicach nazi¶ci rozstrzelali i pogrzebali wielu żydowskich mieszkańców miasta. Przytoczmy tu fragment zeznań, jakie przed Okręgow± Komisj± Zbrodni Hitlerowskich złożył pochodz±cy z Białobrzegów Wacław Miecznikowski: "Żandarmi zabili najwięcej Żydów na ul. S±dowej. (....) Zabijali ich żandarmi niemieccy i własowcy. Trupy wywożono na kirkut, gdzie grzebali je Polacy. Widziałem, że przed ofensyw± w styczniu 1945 roku, Niemcy ustawili namiot na kirkucie i palili zwłoki". Po wyzwoleniu na cmentarzu odkryto ¶lady zbiorowej mogiły z około 120 ciałami byli to prawdopodobnie pacjenci szpitala epidemicznego, zgładzeni podczas akcji likwidacyjnej getta. W latach PRL na gruntach cmentarnych wytyczono drogę oraz wzniesiono budynki mieszkalne. Do dzi¶ na terenie nekropolii nie zachowały się żadne nagrobki. |
 |
Członkowie Polskiej Unii Studentów Żydowskich zbieraj± ko¶ci na cmentarzu żydowskim w Białobrzegach |
Kliknij tu, by przejrzeć Księgę Pamięci Białobrzegów
Polecamy też odwiedzenie witryny Shtetl Links - Bialobrzegi
tekst: K. Bielawski
zdjęcie: Aleksander Schwarz
Bibliografia:
A. Penkalla "Żydowskie ¶lady w województwie kieleckim i radomskim"
E. F±fara "Gehenna ludno¶ci żydowskiej"
|
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Białobrzegów i ich nekropolii. Czekamy też na relacje osób, które pamiętaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±. |
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wył±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji |