W zbiorach Zbigniewa Ostapiuka z Białej Podlaskiej znajduje się fotografia cmentarza, wykonana około 1916 r. Zdjęcie przedstawia żeńsk± kwaterę grzebaln±, z nagrobkami pochodz±cymi z lat 1879 i 1881. Zdecydowan± większo¶ć macew ozdabiały polichromie. W tle widoczne s± dwa budynki, z których mniejszy stanowił ohel, a większy - dom przedpogrzebowy lub ohel.

Obie nekropolie uległy dewastacji podczas drugiej wojny ¶wiatowej. Płyty nagrobne wykorzystano między innymi do utwardzania dróg.

Po wojnie ocaleni z Zagłady żydowscy mieszkańcy Białej Podlaskiej na nowym cmentarzu pochowali zwłoki ekshumowane z grobów znajduj±cych się w różnych punktach miasta i w jego okolicach. Pomnik wystawiony na ich zbiorowej mogile został w 1947 r. zniszczony. W jego miejsce postawiono inny, skromniejszy monument.

W latach sze¶ćdziesi±tych w miejscu starego cmentarza znajdował się ogródek jordanowski, a następnie wybudowano tu kino "Merkury". Poniżej przytaczamy fragment wspomnień, przesłanych do naszego serwisu przez Zbigniewa Ostapiuka: "Uczęszczaj±c do pobliskiego przedszkola przy ul. Brzeskiej często bawiłem się na terenie ogródka jordanowskiego. Ogród był swoist± enklaw±, od północy znajdowała się stara, zniszczona brama. Ogródek przy wej¶ciu był w miarę zadbany, z drabinkami, hu¶tawkami i innymi kolorowo pomalowanymi urz±dzeniami do zabawy. Jednak w drugiej czę¶ci - aż do Al. 1000-lecia - były zaro¶la. Było tam mrocznie i nieprzyjemnie, wychowawczynie nie pozwalały mam tam chodzić. W ogródku jordanowskim były dwa "fundamenty". W jednym był nasypany żwir i tam się bawili¶my - taka piaskownica. Do drugiego nie wolno było nam się zbliżać z powodu mnóstwa szkła z rozbitych butelek. Spogl±daj±c z perspektywy czasu przypuszczam, że mogły to być pozostało¶ci grobowców. Na tym wła¶nie obszarze, który odgrodzono metalow± siatk± osadzon± na deskach, rozpoczęto budowę kina. Pamiętam ko¶ci i czaszki zmieszane z ziemi±, któr± koparki wydobywały na powierzchnię. Jedn± z czaszek "doro¶li" koledzy zanie¶li do Szkoły Podstawowej nr 4 przy ul. Grabanowskiej (obecnej ul. Moniuszki). W póĽniejszych latach widziałem t± czaszkę w sali biologicznej. Czaszka zniknęła w nieznanym mi czasie i okoliczno¶ciach".

W 1988 r. lokalne władze ogrodziły nowy cmentarz. Jego teren jest jednak ogólnie dostępny i stanowi miejsce libacji oraz spotkań chuliganerii. Do dzi¶ przetrwały jedynie trzy zniszczone nagrobki, upamiętniaj±ce: Itę córkę Awrahama, zmarł± 8 nisan 5653 r. (25.01.1893 r.); Barucha Jehudę syna Dawida (?), zm. 9 nisan 5665 r. (14.04.1905); Towę córkę Mosze, zm. 11 elul 5680 r. (25.08.1920).

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Grzegorz W. Tężycki
zdjęcie panoramiczne: Jacques Lahitte
Księgę Pamięci Białej Podlaskiej znajdziesz tutaj:
Przeczytaj też tekst: "Zdewastowany kirkut i pamięć o zmarłych"