Pierwszy cmentarz żydowski w Bełchatowie położony był w okolicy dzisiejszej ulicy Kempfinowka. Kiedy w XIX wieku napłynęła od miasteczka duża fala żydowskich osadników, przyczyniaj±c się w istotny sposób do bujnego rozwoju przemysłu włókienniczego, powstały nowe instytucje, niezbędne do funkcjonowania dużej gminy. Nekropolię przeniesiono na ulice Lipow± , w pobliże cmentarza katolickiego. W okresie okupacji hitlerowcy zdewastowali miejsce pochówku bełchatowskich Żydów, używaj±c macewy do brukowania chodników i regulacji rzeczki Rakowki.

Żydowska ludno¶ć Bełchatowa sięgała okresami 70 procent ogólnej liczby mieszkańców, tworz±c obraz typowego sztetla pomiędzy Starym i Nowym Rynkiem (obecnie Plac Narutowicza i Plac Wolno¶ci). W jej rękach znajdowały się nie tylko fabryki tkackie, ale tez wiele sklepików i warsztatów rzemie¶lniczych. W 1939 roku zamieszkiwało Bełchatów około sze¶ć tysięcy osób wyznania mojżeszowego. Getto zlikwidowano w 1942 roku, a olbrzymia większo¶ć jego mieszkańców została zamordowana w obozie koncentracyjnym w Chełmnie nad Nerem. Tam też znajduje się ufundowany przez prywatnych sponsorów pomnik ofiar z Bełchatowa.

Po wojnie resztki zabytków żydowskiej kultury marniały, a zrujnowana synagoga przy ul. Ewangelickiej została ostatecznie rozebrana w 1956 roku. Opuszczony cmentarz przy ul. Lipowej został przez ówczesne władze miasta zamieniony w latach sze¶ćdziesi±tych na "Park Tysi±clecia". Kilkadziesi±t większych ocalonych macew złożono w latach dziewięćdziesi±tych w piwnicach dworku Olszewskich, należ±cym obecnie do Muzeum Regionalnego. Z mniejszych odłamków zbudowano małe lapidarium z pami±tkow± tablic±. Jest to dzi¶ jedyny ¶lad po dużej społeczno¶ci żydowskiej Bełchatowa.

tekst & zdjęcia: Andrzej Selerowicz

Osobom zainteresowanym histori± Żydów w Bełchatowie
polecamy odwiedzenie poniższych stron internetowych:
Bełchatów - Shtetlinks
We remember Jewish Bełchatów!
Księga Pamięci Bełchatowa
www.belchatow.at