Synagogi w Kraśniku

Kraśnik jako miasto Tęczyńskich posiadał prawo zabraniające osiedlać się Żydom wewnątrz jego murów. Jednak lokalizacja miasta na szlaku handlowym przyciągała ludność żydowską, która też nie ustawała w staraniach o prawo do zamieszkania wewnątrz miasta. Stało się to możliwe dopiero w XVI w. po zmianie właściciela Kraśnika. A że nie ma nic za darmo, obciążono Żydów opłatami na rzecz właściciela miasta. Zasiedlili okolice rynku. Wybudowali też drewnianą synagogę. Sytuacja Żydów w Kraśniku uległa zmianie po pożarze miasta z roku 1637. O wywołanie pożaru oskarżono jednego z nich i zastosowano wobec całej społeczności sankcję w formie zakazu zamieszkiwania w okolicach rynku. Podczas tego pożaru spłonęła i drewniana synagoga. Miejsce na nową bożnicę wyznaczono w pobliżu murów miejskich. Budowa trwała od 1637 do 1654 roku. Nowy budynek był murowany i utrzymany w stylu barokowym. Przetrwał kataklizmy w postaci zamieszek podczas powstania Chmielnickiego i najazdu Szwedów. W wiekach XVIII i XIX dobudowano do niego babiniec od strony północnej i przedsionek z babińcem od strony zachodniej.

Obrazek

Pokaż Judaika na większej mapie

Sala główna mogąca pomieścić 400 osób szybko okazała się za mała dla wszystkich wiernych. Dlatego w XIX wieku obok Wielkiej Synagogi pojawiła się Synagoga Mała. Pełniła ona także funkcje domu kahalnego i szkółki.

Obrazek
Jednoczesne działanie dwóch bożnic było równoznaczne z obecnością w mieście dwóch rabinów. Napięcie wywołane wojną w roku 1914 wybuchło w mieście w postaci wystąpień antyżydowskich, jednak zabicie obu rabinów było dziełem Rosjan, którzy wkrótce utracili to miasto. Jeżeli chodzi o stosunki ludnościowe to po wybudowaniu kolei nadwiślańskiej Kraśnik utracił swoje dawne znaczenie i postępowało ubożenie jego mieszkańców. Przez ponad 100 lat większość mieszkańców stanowili wyznawcy judaizmu.

Synagogi kraśnickie zostały zdewastowane przez okupantów niemieckich podczas II wojny światowej. Po jej zakończeniu w Wielkiej Synagodze umieszczono warsztaty spółdzielni rzemieślniczej, a w Małej Synagodze magazyn. Kolejny okres naznaczony postępującą dewastacją to lata 1980 - 1989 gdy budynki pozostawały niezagospodarowane.

Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek
Powyższe zdjęcia powstały w kwietniu 2009 roku. Jesienią tego samego roku pojawiła się na ścianie Wielkiej Synagogi tablica:

Obrazek
Inne zdjęcia z tego samego czasu (tj listopada 2009)

Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek
I wszystkie te zdjęcia już się zdezaktualizowały ponieważ w roku 2010 ruszyły znów prace remontowe.

Będąc w Kraśniku nie miałem możliwości zobaczenia wnętrz budynków. Wszystkie otwory zabite były deskami. Jednak artykuł w Wikipedii poświęcony Małej Synagodze jest zaopatrzony w zdjęcia jej wnętrza i tam odsyłam zainteresowanych Mała Synagoga w Kraśniku