Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
ŚNIADOWO    

Jak podaje "The Encyclopedia of Jewish Life Before and During", początki osadnictwa żydowskiego w Śniadowie sięgają drugiej połowy szesnastego wieku. W połowie XVIII wieku w miejscowości istniał przykahałek. W 1768 roku wybudowano okazałą synagogę, "z drzewa gontem krytą". Jak podają autorzy Księgi Pamięci Śniadowa, miejscowy kahał postrzegany był jako gmina dobrze zorganizowana w dziedzinie życia religijnego, społecznego i ekonomicznego. Zarządzający nią rabin i sędziowie mieli olbrzymi wpływ na lokalną społeczność. Podstawę utrzymania ludności żydowskiej stanowiły rzemiosło i handel, między innymi miodem, zbożem, lnem, towarami budowlanymi i narzędziami rolniczymi. Niektórzy zajmowali się handlem drewnem z pobliskich lasów. W 1857 roku w miasteczku żyło 1.081 Żydów, którzy stanowili aż 89,8% wszystkich mieszkańców. Do końca XIX wieku liczebność społeczności żydowskiej wzrosła do około tysiąca trzystu osób. Podczas pierwszej wojny światowej Rosjanie wygnali Żydów ze Śniadowa, w tym też czasie zniszczono bóżnicę. Większość Żydów wypędzonych ze swego rodzinnego sztetl osiadła w Łomży lub wyemigrowała za ocean. Spis powszechny z 1921 roku odnotował w Śniadowie obecność już tylko 386 osób pochodzenia żydowskiego.

W okresie międzywojennym większość śniadowskich Żydów dotkliwie odczuła skutki wzrostu antysemickich nastrojów. Wiadomo, że po zamieszkach z 1936 roku proboszcz Śniadowa został wezwany do Łomży, gdzie biskup zarzucił mu współodpowiedzialność za nacjonalistyczne ekscesy w jego parafii. W "Sprawozdaniach sytuacyjnych Wydziału Bezpieczeństwa" odnajdujemy zapis ekscesów, do jakich doszło w Śniadowie w dniu 19 sierpnia 1937 roku, kiedy to "podczas targu tłum z okrzykiem: "Żydzi do Palestyny!", "W Polsce nie ma dla was miejsca", wypędził handlarzy. Uciekających Żydów zmagano batami, a jeden spośród nich został uderzony kłonicą w głowę". Pod tym względem Śniadowo nie było wyjątkiem - do podobnych sytuacji dochodziło w wielu innych miejscowościach. Podłożem konfliktów były bardzo trudne warunki ekonomiczne oraz bezwzględna walka polityczna w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości.

synagoga w Śniadowie
Synagoga w Śniadowie w 1913 r. (foto: K. Kłos, przedruk za: M. i K. Piechotkowie "Bramy nieba")

Druga wojna światowa przyniosła całkowitą zagładę ludności żydowskiej Śniadowa. W 1941 roku, po zajęciu miasteczka przez Niemców, rozstrzelano grupę około pięćdziesięciu Żydów. Pozostałych deportowano do getta w Łomży. Przytoczmy tu fragment zeznań, jakie wkrótce po wyzwoleniu złożyła urodzona w 1931 roku Noemi Centnerschwer, córka żydowskiego kupca ze Śniadowa: "W czterdziestym roku byli Sowieci, żyło się jeszcze normalnie, chodziłam do szkoły. Po wkroczeniu Niemców w 1941 roku żyliśmy już skromnie, tatuś ciężko pracował fizycznie przy traktorach. Niemcy nas raz obrabowali i innych Żydów napadali. (....) W roku 1942 wyszło nowe rozporządzenie, by wszyscy Żydzi opuścili swoje mieszkania i z tobołkami w ręku powędrowali do wozów na rynku przygotowanych" (Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma, "Relacje Ofiar Zagłady", nr 301/2750)

Dziś w Śniadowie nie ma już Żydów. Zamieszczony na internetowej stronie gminy Śniadowo tekst o historii miasteczka nie zawiera nawet najmniejszej wzmianki o ludziach, którzy przed laty tworzyli przytłaczającą większość mieszkańców tej miejscowości.

Śniadowo - kirkut Śniadowo - cmentarz żydowski Śniadowo - teren cmentarza żydowskiego żydowski cmentarz w Śniadowie

Cmentarz żydowski w Śniadowie znajduje się około stu metrów na zachód od przejazdu kolejowego. Jego lokalizację można odnaleźć na przedwojennej wojskowej mapie okolic Łomży. Jest to pochówku wyznawców judaizmu ze Śniadowa oraz pobliskich miejscowości. Do początków XIX wieku chowano tu także Żydów z Łomży. W wyniku zniszczeń na terenie nekropolii do dziś nie zachowały się żadne nagrobki.


tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Piotr Żaczek
Archiwalne zdjęcia synagogi w Śniadowie
znajdziesz na stronach www.bagnowka.com & www.zchor.org
Podziękowania dla p. Szoszany Donin oraz p. Beaty Sawickiej za udostępnione materiały

Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach ze Śniadowa i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas