Jak podaje "The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust", cmentarz żydowski w Przasnyszu (w języku jidysz: Prosznic) został założony pod koniec osiemnastego wieku. Podczas drugiej wojny ¶wiatowej nazi¶ci zniszczyli miejsce spoczynku przasnyskich Żydów. Rabin Szymon Huberband - jeden ze współtwórców tzw. Archiwum Ringelbluma - w notatce dotycz±cej Przasnysza napisał, iż: "z trzystuletniego cmentarza wyrwano nagrobki, grunt zaorano i wykorzystano jako drogę". Proces dewastacji nekropolii trwał także po wyzwoleniu.

W latach osiemdziesi±tych miejscowi społecznicy podjęli starania o restaurację i upamiętnienie cmentarza. Plany te udało się sfinalizować w 1986 roku, dzięki współpracy Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej, miejskiego Wydziału Kultury i Sztuki oraz Muzeum Okręgowego w Przasnyszu. Teren cmentarza uporz±dkowano, ustawiono też kilkadziesi±t odzyskanych płyt nagrobnych, w tym także pomników pochodz±cych z Chorzeli i Makowa Mazowieckiego. W centralnej czę¶ci nowotworzonego lapidarium wzniesiono zaprojektowany przez Wojciecha Ciesielskiego pomnik w formie dwóch macew o półokr±głym zwieńczeniu, z napisem o tre¶ci: "Pamięci tych, którzy żyli z nami". Uroczysto¶ć zakończenia prac restauracyjnych odbyła się w dniu 25 kwietnia 1986 r.

Cmentarz znajduje się przy ulicy Leszno, ma powierzchnię około 1,4 hektara. Obiekt jest nie ogrodzony i ogólnie dostępny.

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Sławomir Topolewski
Kliknij tu, by obejrzeć film nakręcony na tym cmentarzu