Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
MIKOŁAJKI
Dział o cmentarzu w Mikołajkach
powstał dzięki wsparciu udzielonemu przez
San Francisco Bay Area Jewish Genealogical Society

Cmentarz żydowski w Mikołajkach (niem., Nikolaiken) znajduje się ok. 1,1 km na południowy wschód od centrum miejscowości, po zachodniej stronie ul. Dybowskiej. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną nr 281002 4.0001.465, w kształcie zbliżonym do rombu, o powierzchni 583 m kw.

Brak szczegółowych informacji o historii obiektu oraz o jego dewastacji w okresie II wojny światowej i w latach późniejszych. W różnych publikacjach założenie cmentarza datuje się na 1881 r., jednak zachowane nagrobki z 1862 r. i 1847/1848 r. świadczą, że cmentarz powstał znacznie wcześniej.

W 2016 r. w obrębie cmentarza zidentyfikowano 27 macew w różnym stanie zachowania oraz 20 grobów bez tablic nagrobnych lub bez czytelnych epitafiów. Część macew jest przemieszczonych względem właściwego miejsca pochówku.

Mikołajki - panoramiczne zdjęcie cmentarza żydowskiego
foto: Jacques Lahitte

Najstarszym nagrobkiem jest destrukt macewy, z imieniem Icchak i datą zgonu 12 [....] 5608 r. (1847/1848 r. według kalendarza gregoriańskiego). Najmłodsza macewa stoi na grobie Georga Schetzera (Jehudy syna Jakowa), zmarłego 30 grudnia 1931 roku.

Pochówków dokonywano w układzie rzędowym, jednak bez częstego na cmentarzach żydowskich podziału na kwatery męskie i żeńskie. Chronologiczną kolejność pochówków widać jedynie w dwóch skrajnych rzędach w zachodniej części cmentarza, gdzie znajdują się groby osób zmarłych w latach 1880-1894. Najstarsze cztery macewy z lat 1847/48, 1862 i 1868 stoją w centralnej części, w stosunkowo niewielkim oddaleniu od siebie, przy czym destrukt nagrobka z 1847/1848 r. jest najprawdopodobniej przemieszczony w stosunku do grobu. Trzy najmłodsze nagrobki z lat 1911, 1912, 1931 są rozproszone w różnych sektorach cmentarza.

Nagrobki to z reguły stele w formie stojących pionowo prostokątów, zakończonych łukami podkowiastymi, wklęsło-wypukłymi z uskokiem. Pojedyncze nagrobki mają formę obelisków. Większość nagrobków posadowiono na cokołach i postumentach, a groby posiadają obramowanie. Jako materiał do wykonania nagrobków używano piaskowca i betonu (tego ostatniego głównie do obramienia grobów), rzadziej granitu.

Inskrypcje wykonywano metodą wklęsłą. Najczęściej występują inskrypcje mieszane, w języku hebrajskim i niemieckim, przy czym widoczny jest priorytet języka hebrajskiego. W ersję hebrajską często ryto na awersie nagrobka, a niemiecką - na rewersie, lub wersję hebrajską u góry, a niemiecką - w dolnej części macewy.

W porównaniu do epitafiów z cmentarzy żydowskich w środkowej Polsce, inskrypcje z Mikołajek są stosunkowo krótkie i lakoniczne, ograniczone do imienia i nazwiska zmarłego, imion i nazwisk ojca oraz rzadziej męża lub nazwiska panieńskiego, daty urodzenia i zgonu.

Zdobienia macew ograniczają się do wyodrębnienia pola lub płyciny inskrypcyjnej oraz odcięcia płaszczyzny inskrypcyjnej od przyczółka. Z bogatego zestawu charakterystycznych dla żydowskiej sztuki sepulkralnej symboli tylko w zwieńczeniu jednego nagrobka pojawiają się dłonie w geście błogosławieństwa. Inne naczółki dekorowano motywami geometrycznymi i florystycznymi.

Cmentarz otacza ogrodzenie z metalowej siatki. Brak furtki, skradzionej kilka lat temu. Wzdłuż granic cmentarza rośne kilkanaście lip i jesionów, zasadzonych prawdopodobnie w okresie międzywojennym.

W 2006 r. staraniem mieszkańców Mikołajek, przy współpracy z Fundacją Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, cmentarz został uporządkowany. Opiekę nad nim sprawują członkowie Zboru Kościoła Zielonoświątkowego "Emaus" w Mikołajkach.

Cmentarz jest wzmiankowany w publikacjach turystycznych jako jedna z atrakcji Mikołajek.

Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego ( nr rej.: A-882 z 22.11.1991).

Spis zachowanych nagrobków jest dostępny na stronie www.kirkuty.xip.pl/mikolajki_macewy.xls.

tekst: Krzysztof Bielawski
Kliknij by obejrzeć film nagrany na tym cmentarzu

Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
Cmentarz żydowski w Mikołajkach
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
foto: Krzysztof Bielawski
Macewy w Mikołajkach (foto: Barbara Dębowska)
macewa macewa macewa macewa
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Mikołajek i ich cmentarzu.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas