Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
GOLINA      

Niewiele wiemy o historii Żydów w Golinie. The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust pojawienie się Żydów w Golinie datuje na początek XVIII w. Za pomyłkę należy uznać zamieszczoną w internetowym serwisie JewishGen informację, że Żydzi mieszkali tu już od XIV wieku. W 1808 r. w mieście żyło 227 wyznawców judaizmu, a piętnaście lat później powstała gmina wyznaniowa. W związku z nałożonymi w 1823 r. ograniczeniami osadnictwa żydowskiego, istotny rozwój tej społeczności nastąpił dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Żydzi zajmowali się handlem i rzemiosłem, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego miejscowości. W spisie powszechnym w 1921 r. 695 golinian zadeklarowało pochodzenie żydowskie.

Po wybuchu II wojny światowej Żydzi zostali poddani licznym represjom - zmuszono ich do pracy na rzecz III Rzeszy, skonfiskowano majątek. W dniach 17 - 18 lipca 1940 r. Żydzi z Goliny zostali deportowani do Zagórowa, Grodźca i Rzgowa. Część z nich kilka miesięcy później trafiła do gett w Izbicy, Józefowie i Krasnymstawie, a potem zgładzona. Pozostali golińscy Żydzi zostali rozstrzelani w lesie w pobliżu Kazimierza Biskupiego.

Ludność żydowska w Golinie:
Rok ogólna liczba mieszkańców: w tym Żydzi:
1808
871
227
1827
1.041
441
1857
1.279
614
1897
1.784
679
1921
2.418
695

Cmentarz żydowski w Golinie został założony prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX w., wraz z utworzeniem miejscowej gminy wyznaniowej. Cmentarz powstał we wschodniej części miejscowości, na południe od drogi do Konina, obecnej ul. 1 Maja 52.

Historia cmentarza jak dotąd nie doczekała się szczegółowego udokumentowania. Obiekt został zniszczony w latach drugiej wojny światowej, kiedy na jego terenie wzniesiono zabudowania. Proces dewastacji trwał także po wyzwoleniu. W archiwach Żydowskiego Instytutu Historycznego zachowały się dokumenty dotyczące profanacji cmentarza w 1948 r., kiedy robotnicy firmy Bacutil podczas prac kanalizacyjnych rozkopali groby, rozrzucając wydobyte kości. W latach PRL na cmentarzu funkcjonował zakład utylizacji zwierząt.

Wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. Jak wynika z rozmów z pracownikami konińskiej delegatury Urzędu Ochrony Zabytków, zachował się jedynie budynek dawnej stróżówki. Prawdopodobnie w latach 80-tych na skraju cmentarza z inicjatywy Łucji Pawlickiej-Nowak z Muzeum w Koninie na skraju cmentarza ustawiono głaz z tablicą z napisem: "Cmentarz żydowski. Teren prawnie chroniony. Uszanuj miejsce spoczynku zmarłych".

Golina Golina Golina Golina
foto: Krzysztof Grochowski foto: Krzysztof Grochowski foto: Mateusz Pałucki foto: Krzysztof Grochowski
Golina Golina Golina Golina
foto: Krzysztof Grochowski foto: Krzysztof Grochowski foto: Krzysztof Grochowski foto: Krzysztof Grochowski

W 2007 r. na terenie miasta znaleziono granitowy nagrobek, z inskrypcją w języku hebrajskim o treści: "Tu pochowana kobieta pani Chawa córka pana Zeliga błogosławionej pamięci, zmarła i została pochowana w dniu [...] szewat [...]".

Wiosną 2014 r. w opuszczonym budynku w Golinie przy ul. Mickewicza odnaleziono kolejnych 8 macew, wykorzystanych do budowy stropu piwnicy. Na podstawie dostarczonych fotografii udało się odczytać dane osobowe niektórych zmarłych: Mosze syn Icchaka Jehudy ( 24 siwan 5687 r. - 24 czerwca 1927 r.), Dawid Aharon syn Cwi Eliezera Stiller (zm. 6 kislew 5693 r. - 5 grudnia 1932 r.), Jenta córka Jehudy Lejba, żona Michela.

tekst: K. Bielawski

Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Goliny i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas