Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
DROBIN

Osadnicy żydowscy przybyli do Drobina prawdopodobnie w drugiej połowie XVII wieku lub na początku XVIII wieku. Wiemy, że już w 1757 roku istniała tu zorganizowana gmina żydowska. W połowie XIX wieku wzniesiono drewnianą synagogę. Podstawą utrzymania ludności żydowskiej był handel oraz rzemiosło - wielu drobińskich Żydów trudniło się krawiectwem, piekarstwem, rzeźnictwem i kuśnierstwem. Część z nich zajmowała się też gorzelnictwem i wyszynkiem, czego śladem jest zapis w protokole wizytacji parafii katolickiej w Drobinie z końca XVIII wieku: "pijaństwo najwięcej panuje z okazji Żydów".

W 1808 roku w Drobinie mieszkało 1.607 osób pochodzenia żydowskiego, co stanowiło aż 93,6% całej populacji. W okresie późniejszym liczba ta uległa zmniejszeniu, jednak mimo to przez wiele lat wyznawcy judaizmu stanowili istotną większość mieszkańców. Spis powszechny z 1921 roku odnotował 1.095 Żydów na łączną liczbę 2.439 mieszkańców.

Druga wojna światowa przyniosła zagładę drobińskim Żydom. Wkrótce po zajęciu miasta przez nazistów, wydano zakaz wstępu do sklepów i firm, znajdujących się w rękach Żydów. Ludność żydowska została poddana rozlicznym represjom. 11 września 1939 roku aresztowano część mężczyzn i następnego dnia wywieziono ich do Sierpca. Po sześciu dniach udało się im powrócić do miasta. Niemcy wielokrotnie urządzali pokazy poniżania Żydów, między innymi zmuszając miejscowego rabina do zamiatania rynku. W święto Jom Kipur, hitlerowcy wypędzili Żydów z synagogi i zgromadzili ich na rynku. Następnie nakazano im spalić księgi religijne i tańczyć wokół powstałego w ten sposób ogniska. Tradycyjnie noszącym się Żydom obcinano brody i pejsy. Było to preludium zagłady.

Wkrótce Żydzi zostali zmuszeni do niewolniczej pracy na rzecz okupanta. W marcu 1941 r. około sześciuset Żydów deportowano do Piotrkowa Trybunalskiego. Pozostałych wywieziono do getta w Nowym Mieście koło Płońska. Szacuje się, że Holocaust przeżyło zaledwie około 50 - 60 drobińskich Żydów. Po wojnie kilku z nich próbowało rozpocząć normalne życie w swym rodzinnym sztetl, jednak po zamordowaniu w sierpniu 1945 r. pięciu Żydów - w tym pochodzących z Drobina Rywki Salzmann i Meira Josefa Franka - w pobliskim Raciążu, także i oni zdecydowali się na opuszczenie miasta.

Tragiczne losy drobińskich Żydów przypomina stylizowany na macewę pomnik, ustawiony tu w latach powojennych Tragiczne losy drobińskich Żydów przypomina stylizowany na macewę pomnik, ustawiony tu w latach powojennych Tragiczne losy drobińskich Żydów przypomina stylizowany na macewę pomnik, ustawiony tu w latach powojennych
foto: Sławomir Topolewski foto: Sławomir Topolewski foto: Sylwia Podkowska

Gmina żydowska w Drobinie posiadała dwa cmentarze żydowskie. Najstarszy z nich został założony w połowie XVIII wieku. Obie nekropolie zostały całkowicie zniszczone przez nazistów. Płyty nagrobne zostały wykorzystane przez Niemców do budowy dróg i chodników. Na miejscu starego cmentarza hitlerowcy urządzili plac ćwiczeń. W 1960 roku do Drobina przyjechał rabin Abraham D. Feffer. Seth J. Bookey w swym opracowaniu poświęconym drobińskiemu sztetl, tak opisuje tą wizytę: "Był to jego pierwszy pobyt w mieście od czasu jego urodzin w 1942 roku, kiedy to wraz z rodziną i pozostałymi Żydami został wywieziony do obozu w Auschwitz. W Drobinie nie znalazł żadnych Żydów, nie było też synagogi. Cmentarze zostały zbezczeszczone. Na jednym znajdowało się boisko, na drugim, przy ul. Sierpeckiej stał magazyn spółdzielni rolniczej. Wszystkie pomniki usunięto i użyto do budowy chodników. Co biedny Abe mógł zrobić? Zatrzymał się pośrodku cmentarza, odczytał psalm i odmówił kadisz. Ale jego dusza nie mogła się uspokoić. Pojechał do Warszawy i pomimo wielu trudności i wysiłków, ściągnął do Drobina rządową komisję, która nakazała wydobycie nagrobków z ulic miasta i przewiezienia ich na teren cmentarza, gdzie zostały zakopane".

W miejscu cmentarza żydowskiego przy ul. Sierpeckiej znajduje się skromny pomnik, stylizowany na macewę. Wyryto na nim napis: "Miejsce to jest poświęcone drobińskim Żydom, zmarłym i zamordowanym przez okupanta hitlerowskiego. Cześć ich pamięci!"

Więcej informacji o historii Żydów w Drobinie znajdziesz na stronie:
"Detailed History of Drobin"

tekst: K. Bielawski

Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Drobina i ich nekropoliach. Czekamy też na relacje osób, które pamiętają te cmentarze z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas