Kliknij, aby dodaæ stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieæ księga gości napisz do nas
BIA£OBRZEGI

Pocz±tki osadnictwa ¿ydowskiego w Bia³obrzegach przypadaj± na druga po³owê XVIII wieku. Podobnie jak w innych polskich miastach, tak¿e i tu ludno¶æ ¿ydowska stanowi³a istotny procent populacji. W 1827 roku odnotowano w Bia³obrzegach 323 osoby wyznania moj¿eszowego, co stanowi³o 41,1% mieszkañców. W spisie powszechnym z 1921 roku pochodzenie ¿ydowskie zadeklarowa³o 1.418 osób (58,6% mieszkañców). W po³owie XIX wieku powsta³a gmina wyznaniowa. Wiemy te¿, ¿e w 1857 roku istnia³ dom modlitwy. W 1861 r. powsta³ projekt budowy synagogi. Kaha³ posiada³ te¿ mykwê, cheder oraz cmentarz.

Podczas II wojny ¶wiatowej Niemcy st³oczyli w Bia³obrzegach miejscowych ¯ydów oraz przesiedleñców z innych miejscowo¶ci. £±cznie w bia³obrzeskim getcie przebywa³o oko³o czterech tysiêcy osób. W dniu 3 czerwca 1942 r. ¯ydzi z Bia³obrzegów zostali deportowani do obozu w Treblince. Czê¶æ zamordowano na miejscu.

archiwalne zdjêcie cmentarza ¿ydowskiego w Bia³obrzegach
archiwalne zdjêcie cmentarza ¿ydowskiego w Bia³obrzegach
(¼rod³o: Bialobrzegi Yizkor Book)
Cmentarz ¿ydowski w Bia³obrzegach powsta³ zapewne w drugiej po³owie XIX wieku, w po³udniowo-zachodniej czê¶ci miasta, przy obecnej ul. Rzemie¶lniczej. Podczas drugiej wojny ¶wiatowej na cmentarzu oraz w jego okolicach nazi¶ci rozstrzelali i pogrzebali wielu ¿ydowskich mieszkañców miasta. Przytoczmy tu fragment zeznañ, jakie przed Okrêgow± Komisj± Zbrodni Hitlerowskich z³o¿y³ pochodz±cy z Bia³obrzegów Wac³aw Miecznikowski: "¯andarmi zabili najwiêcej ¯ydów na ul. S±dowej. (....) Zabijali ich ¿andarmi niemieccy i w³asowcy. Trupy wywo¿ono na kirkut, gdzie grzebali je Polacy. Widzia³em, ¿e przed ofensyw± w styczniu 1945 roku, Niemcy ustawili namiot na kirkucie i palili zw³oki". Po wyzwoleniu na cmentarzu odkryto ¶lady zbiorowej mogi³y z oko³o 120 cia³ami byli to prawdopodobnie pacjenci szpitala epidemicznego, zg³adzeni podczas akcji likwidacyjnej getta. W latach PRL na gruntach cmentarnych wytyczono drogê oraz wzniesiono budynki mieszkalne. Do dzi¶ na terenie nekropolii nie zachowa³y siê ¿adne nagrobki.
Cz³onkowie Polskiej Unii Studentów ¯ydowskich zbieraj± ko¶ci na cmentarzu ¿ydowskim w Bia³obrzegach
Cz³onkowie Polskiej Unii Studentów ¯ydowskich zbieraj± ko¶ci na cmentarzu ¿ydowskim w Bia³obrzegach

Kliknij tu, by przejrzeæ Ksiêgê Pamiêci Bia³obrzegów
Polecamy te¿ odwiedzenie witryny Shtetl Links - Bialobrzegi

tekst: K. Bielawski
zdjêcie: Aleksander Schwarz
Bibliografia:
A. Penkalla "¯ydowskie ¶lady w województwie kieleckim i radomskim"
E. F±fara "Gehenna ludno¶ci ¿ydowskiej"

Poszukujemy wszelkich informacji o ¯ydach z Bia³obrzegów i ich nekropolii. Czekamy te¿ na relacje osób, które pamiêtaj± ten cmentarz z okresu przed II wojn± ¶wiatow±.
Teksty i zdjêcia opublikowane w serwisie www.kirkuty.xip.pl s± chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materia³ów mo¿liwe wy³±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji
strona główna cmentarze warto wiedzieæ księga gości napisz do nas